انواع سوکت های پردازنده از اجزای کلیدی در سیستمهای کامپیوتری هستند که نهتنها تعیینکننده نوع پردازنده قابل استفاده در مادربرد هستند، بلکه بر عملکرد کلی، پایداری و قابلیت ارتقا سیستم نیز تأثیر میگذارند. آشنایی بیشتر با انواع سوکت پردازنده ها میتواند به شما در انتخاب بهترین قطعات برای سیستمتان کمک کند.
در این مقاله به بررسی کامل انواع سوکت cpu، تفاوتهای آنها، نکات انتخاب و سازگاری آنها با برندهای مختلف مانند Intel و AMD میپردازیم.

سوکت پردازنده چیست؟
سوکت سی پی یو محلی فیزیکی روی مادربرد است که پردازنده در آن قرار میگیرد. در جواب سوال «منظور از سوکت پردازنده چیست و چه کارایی دارد؟» باید گفت سوکت پردازنده نهتنها پردازنده را در جای خود نگه میدارد، بلکه ارتباط الکتریکی و انتقال اطلاعات میان پردازنده و سایر قطعات سیستم را فراهم میکند.
سوکتها در انواع مختلفی طراحی شدهاند که هر کدام مناسب یک یا چند نسل از پردازندهها هستند. این تنوع به دلیل تغییرات در فناوری پردازندهها، افزایش تعداد هستهها و نیاز به انتقال دادههای بیشتر و سریعتر است.
انواع سوکت های پردازنده
در این بخش، به معرفی انواع سوکتهای پردازنده در برندهای Intel و AMD پرداخته و ویژگیها و تفاوتهای آنها را بررسی خواهیم کرد.
۱. سوکت Land Grid Array یا LGA
۲. سوکت PGA یا (Pin Grid Array)
۳. سوکت BGA یا (Ball Grid Array)

1. سوکت Land Grid Array یا LGA
سوکت LGA یکی از رایجترین و محبوبترین انواع سوکت پردازنده های اینتل (Intel) است. در این سوکت، پینها یا کانکتورها روی مادربرد قرار دارند و پردازنده به صورت مسطح و بدون پین وارد سوکت میشود. این طراحی باعث میشود که نصب پردازنده آسانتر باشد و پینها کمتر آسیب ببینند.
ویژگیهای سوکت LGA
برخی از ویژگیهای سوکت به قرار زیر است:
- در سوکت LGA، پینها بهطور مستقیم در مادربرد قرار گرفتهاند و این امر باعث میشود که از آسیب به پینها جلوگیری شود.
- برای پردازندههای Intel مناسبند.
- سوکتهای LGA معمولاً برای پردازندههای Intel Core i7، i5، i3 و پردازندههای نسلهای مختلف اینتل طراحی شدهاند.
- دوام بالا و نصب سادهای دارند.
- در سوکت LGA، طراحی بدون پینهای پردازنده باعث میشود که نصب آسانتری داشته باشیم و احتمال آسیب به پینها کاهش یابد.
2. سوکت PGA یا (Pin Grid Array)
سوکت PGA یکی از قدیمیترین انواع سوکت سی پی یو است که در آن پینها روی پردازنده قرار دارند و به سوراخهای موجود در مادربرد وارد میشوند. این طراحی بیشتر در پردازندههای قدیمی اینتل و پردازندههای AMD استفاده میشود.
ویژگیهای سوکت PGA
برخی از ویژگیهای سوکت PGA به شرح زیر است:
- در سوکت PGA، پینها روی پردازنده قرار دارند و به سوراخهای مادربرد وارد میشوند.
- نصبشان پیچیدهتر است
- به دلیل وجود پینها در پردازنده، نصب سوکت PGA کمی پیچیدهتر است.
- در معرض آسیبپذیری بیشتری هستند.
- پینها در سوکت PGA میتوانند بهراحتی خم شده و آسیب ببینند.
3. سوکت BGA یا (Ball Grid Array)
سوکت BGA معمولاً در سیستمهایی با طراحی فشرده و فضاهای محدود مانند لپتاپها و دستگاههای موبایل استفاده میشود. در این سوکت، پردازنده بهطور دائمی به مادربرد لحیم میشود و به همین دلیل قابلیت تعویض ندارد.
ویژگیهای سوکت BGA
بسوکت BGA برای دستگاههایی که نیاز به فضای محدود دارند، طراحی شدهاند و دارای ویژگیهای زیر هستند:
- نصب دائمی
- پردازنده بهطور دائمی به مادربرد لحیم میشود و دیگر نمیتوان آن را تعویض کرد.
- مناسب برای دستگاههای کوچکتر
- بهویژه در لپتاپها و سیستمهای موبایل از این نوع سوکتها استفاده میشود.

انواع سوکت پردازنده اینتل
اینتل طیف گستردهای از سوکتها را برای پردازندههای خود ارائه کرده است که هر کدام برای نسلهای خاصی از پردازندهها طراحی شدهاند، از جمله LGA 1151، LGA 1200 و … که در ادامه با انواع سوکت اینتل آشنا میشویم:
- سوکت LGA 1151
- سوکت LGA 1200
- سوکت LGA 170
سوکت پردازنده LGA 1151
LGA 1151 یک نوع سوکت برای پردازنده های دسکتاپ اینتل است که مناسب برای پردازندههای نسل ششم تا نهم میباشد و در دو نسخه مجزا عرضه می شود:
- نسخه اول که از هر دو پردازنده Skylake و Kaby Lake اینتل پشتیبانی میکند.
- نسخه دوم که به طور انحصاری از CPUهای Coffee Lake پشتیبانی میکند.
در ادامه یک نمونه از پردازنده را معرفی میکنیم که از سوکت LGA 1151 استفاده میکند.
پردازنده G5400 اینتل Pentium Gold سری Coffee Lake بدون جعبه
پردازنده Intel Pentium Gold G5400 از سری Coffee Lake، یک CPU دو هستهای با فرکانس کاری 3.7 گیگاهرتز است. این پردازنده از سوکت LGA 1151 استفاده میکند و برای کارهای روزمره و سبک مناسب است.

سوکت LGA 1200
LGA 1200 یک سوکت سازگار با پردازنده های دسکتاپ اینتل Comet Lake (نسل دهم) و Rocket Lake (نسل یازدهم) است. LGA 1200 به عنوان جایگزینی برای LGA 1151 طراحی شده است. این دستگاه انتقال انرژی را بهبود میبخشد و از ویژگیهای ورودی/خروجی افزایشی آینده پشتیبانی میکند و مخصوص پردازندههای نسل دهم و یازدهم با پشتیبانی از فناوریهای جدیدتر است.
در ادامه به معرفی مختصری از دو مدل از پرفروشترین پردازندههای سازگار با سوکت LGA 1200 میپردازیم.
پردازنده 11600 اینتل i5 سری Rocket Lake بدون جعبه
پردازنده Intel Core i5-11600 از سری Rocket Lake، یک CPU شش هستهای با سوکت LGA 1200 است که به طور خاص برای کاربرانی طراحی شده که به دنبال عملکرد بالا در سیستمهای کامپیوتری خود هستند. این پردازنده دارای فرکانس پایه ۲.۸۰ گیگاهرتز و حداکثر فرکانس Turbo تا ۴.۸۰ گیگاهرتز میباشد که آن را برای بازیها و برنامههای کاربردی سنگین مناسب میسازد.

پردازنده 10100 اینتل i3 سری Comet Lake بدون جعبه
پردازنده Intel Core i3-10100 از سری Comet Lake، یک گزینه اقتصادی و کارآمد برای کاربران خانگی و اداری است. این پردازنده دارای ۴ هسته و ۸ رشته پردازشی بوده و با فرکانس پایه ۳.۶ گیگاهرتز و حداکثر فرکانس ۴.۳ گیگاهرتز عمل میکند، که آن را قادر به انجام وظایف چندوظیفهای میسازد.
این مدل از سوکت LGA 1200 استفاده میکند و با فناوری ساخت ۱۴ نانومتری طراحی شده است. همچنین، پردازنده i3-10100 دارای حافظه کش ۶ مگابایتی و پشتیبانی از حافظههای DDR4-2666 است که عملکرد سیستم را بهبود میبخشد. از دیگر ویژگیهای آن میتوان به گرافیک یکپارچه Intel UHD 630 اشاره کرد که برای کارهای گرافیکی روزمره مناسب است.

سوکت LGA 1700
LGA 1700 یک سوکت سازگار با پردازنده های دسکتاپ اینتل Alder Lake و Raptor Lake است که اولین بار در نوامبر 2021 منتشر شد. LGA 1700 به عنوان جایگزینی برای LGA 1200 طراحی شده است و دارای 1700 پین بیرون زده برای تماس با پدهای روی پردازنده است.
LGA 1700 در مقایسه با مدل قبلی خود، ۵۰۰ پین بیشتر دارد که نیاز به تغییر عمده در اندازه سوکت و پردازنده دارد. 7.5 میلیمتر بلندتر است. این اولین تغییر عمده در اندازه سوکت CPU دسکتاپ LGA اینتل از زمان معرفی LGA 775 در سال ۲۰۰۴ است. این سوکت برای پردازندههای نسل دوازدهم و سیزدهم، با پشتیبانی از DDR5 و PCIe 5.0 طراحی شده است.
در ادامه به ۴ مدل از پرفروشترین پردازندههای سازگار با سوکت LGA 1700 میپردازیم. با ما همراه باشید.
پردازنده 13400 اینتل i5 سری Raptor Lake بدون جعبه
پردازنده Intel Core i5-13400 از نسل سیزدهم اینتل با نام Raptor Lake، یک گزینه مناسب برای کاربران حرفهای و گیمرها است. این پردازنده دارای ۱۰ هسته (۶ هسته P-Core و ۴ هسته E-Core) و ۱۶ رشته پردازشی میباشد که عملکرد بالایی در پردازشهای چندوظیفهای و نرمافزارهای سنگین ارائه میدهد.

پردازنده 12700K اینتل i7 سری Alder Lake بدون جعبه
پردازنده Intel Core i7-12700K از سری Alder Lake، یک CPU قدرتمند با ۱۲ هسته و ۲۰ رشته پردازشی است که برای کاربرانی با نیازهای سنگین طراحی شده است. این پردازنده از سوکت LGA 1700 بهره میبرد و دارای فرکانس پایه ۲.۷۰ گیگاهرتز برای هستههای کارآمد و ۳.۶۰ گیگاهرتز برای هستههای پرقدرت است که میتواند به حداکثر فرکانس ۵.۰۰ گیگاهرتز برسد.
این مدل به دلیل استفاده از فناوری لیتوگرافی ۱۰ نانومتری و معماری هیبریدی، عملکرد بالایی در پردازشهای چندوظیفهای ارائه میدهد و به ویژه برای بازیها و نرمافزارهای سنگین مناسب است.

پردازنده 13700K اینتل i7 سری Raptor Lake بدون جعبه
پردازنده Intel Core i7-13700K از نسل Raptor Lake با سوکت LGA 1700، یک گزینه قدرتمند برای علاقهمندان به کامپیوترهای شخصی و بازی است. این پردازنده دارای ۱۶ هسته و ۲۴ رشته میباشد که فرکانس پایه آن ۳.۰۴ گیگاهرتز و فرکانس حداکثری آن به ۵.۰۴ گیگاهرتز میرسد. این ویژگیها به همراه ۳۰ مگابایت حافظه کش و پشتیبانی از حافظههای DDR4 و DDR5، عملکرد بسیار بالایی را برای کارهای سنگین و بازیهای مدرن فراهم میکند.

پردازنده 12100 اینتل i3 سری Alder Lake بدون جعبه Puld
پردازنده Intel Core i3-12100 یکی از محصولات نسل دوازدهم اینتل با معماری Alder Lake است. این پردازنده دارای ۴ هسته و ۸ رشته پردازشی میباشد و در سوکت LGA 1700 قرار میگیرد. فرکانس پایه آن ۳.۳ گیگاهرتز است که در حالت توربو به ۴.۳ گیگاهرتز افزایش مییابد و همچنین دارای ۱۲ مگابایت حافظه کش است.
این پردازنده همچنین مجهز به واحد گرافیکی داخلی Intel UHD Graphics 730 است که امکان اجرای بازیها و برنامههای گرافیکی سبک را فراهم میآورد.

انواع سوکت پردازنده amd
AMD نیز سوکتهای متنوعی ارائه کرده است که هر کدام برای سری خاصی از پردازندهها مناسب هستند. در زیر به بررسی سوکت پردازنده های amd و مشخصات آنها میپردازیم.
- سوکت AM4
- سوکت AM5
- سوکت TR4 و sTRX4
سوکت AM4
AM4 یک سوکت ریزپردازنده PGA است که توسط واحدهای پردازش مرکزی AMD ساخته شده و برای جایگزینی سوکتهای AM3+، FM2+ و FS1b به عنوان یک پلت فرم واحد طراحی شد. دارای ۱۳۳۱ اسلات پین است و اولین مورد از AMD است که از حافظه DDR4 پشتیبانی می کند.
همچنین سوکت AM4 به سازگاری یکپارچه بین CPU های سطح بالا (که قبلاً از Socket AM3+ استفاده میکردند) و APU های پایین تر AMD (در سوکت های مختلف دیگر) دست مییابد. این سوکت از پردازندههای Ryzen 1000 تا 5000 پشتیبانی میکند.
سوکت AM5
AM5 نسل جدید سوکتهای AMD با پشتیبانی از DDR5 و PCIe 5.0 است.
سوکت TR4 و sTRX4
TR4 و sTRX4 مخصوص پردازندههای قدرتمند Threadripper برای کارهای حرفهای میباشند.
چرا انتخاب سوکت پردازنده اهمیت دارد؟
انتخاب بهترین سوکت پردازنده از لحاظ سازگاری بین پردازنده و مادربرد، قابل ارتقا بودن و ... حائز اهمیت است. در زیر اهمیت هر مورد را با هم بررسی خواهیم کرد:
1. سازگاری پردازنده و مادربرد
هر پردازنده با یک نوع سوکت خاص سازگار است. انتخاب اشتباه مادربرد یا پردازنده میتواند باعث عدم نصب صحیح و کار نکردن سیستم شود.
2. عملکرد سیستم
نوع سوکت پردازنده میتواند بر عملکرد سیستم تأثیر بگذارد. سوکتهای مدرنتر معمولاً از فناوریهای جدیدتری مانند PCIe 5.0 و DDR5 پشتیبانی میکنند.
3. قابلیت ارتقا
انتخاب سوکتی که با پردازندههای آینده نیز سازگار باشد، میتواند امکان ارتقا سیستم را در آینده فراهم کند و خیال شما را بابت به روز بودن سیستم راحت میکند.

چگونه سوکت مناسب را انتخاب کنیم؟
برای انتخاب سوکت های cpu مناسب، نکات زیر را در نظر بگیرید:
- نوع پردازنده: بررسی کنید که پردازنده مورد نظر شما با کدام سوکت سازگار است.
- مادربرد: مشخصات مادربرد خود را مطالعه کنید و مطمئن شوید که سوکت انتخابی با پردازنده سازگار است.
- نیازهای عملکردی: اگر به سیستم برای بازی یا پردازشهای سنگین نیاز دارید، سوکتهای مدرنتر مانند AM5 یا LGA 1700 را انتخاب کنید.
- آیندهنگری: در نظر بگیرید که سوکت انتخابی شما قابلیت پشتیبانی از پردازندههای نسلهای آینده را داشته باشد.
مشکلات رایج سوکتهای پردازنده
حتی با انتخاب بهترین سوکت مادربرد از سوکت پردازنده های اینتل یا AMD نیز ممکن است مشکلاتی مثل عدم سازگاری یا … پیش آید که برخی از آنها را با هم بررسی میکنیم.
خم شدن پینها
در سوکتهای PGA، خم شدن پینهای پردازنده رایج است. میتوانید با دقت و ابزار مناسب آنها را صاف کنید.
عدم سازگاری
برخی پردازندهها حتی اگر از نظر فیزیکی با سوکت سازگار باشند، ممکن است به دلیل عدم پشتیبانی BIOS کار نکنند.
آسیب به مادربرد
در سوکتهای LGA آسیب به پینهای مادربرد میتواند پرهزینه و دشوار برای تعمیر باشد.
معرفی جدیدترین نسل پردازندههای اینتل
اینتل بهتازگی نسل جدید پردازندههای خود را با نامهای Core Ultra 5 و Core Ultra 7 معرفی کرده است. این پردازندهها با بهرهگیری از معماری پیشرفته Meteor Lake طراحی شدهاند که ترکیبی از کارایی بالا و بهرهوری انرژی را ارائه میدهد.
معرفی پردازندههای Core Ultra 5 و Core Ultra 7
برای آشنایی با پردازندههای سری Core Ultra، باید معماری، NPU و پشتیبانی از فناوریهای نوین … را بررسی کنیم که در ادامه بدان میپردازیم.
معماری و هستهها
پردازندههای سری Core Ultra از هستههای پیشرفته با معماری جدید بهره میبرند که عملکرد بهتری را در مقایسه با نسلهای قبلی فراهم میکند. این معماری امکان مقیاسپذیری در مصرف توان را فراهم میکند که برای دستگاههای مختلف مناسب است.
واحد پردازش عصبی (NPU)
پردازندههای سری Core Ultra به واحد پردازش عصبی مجهز شدهاند که برای تسریع وظایف مرتبط با هوش مصنوعی کاربرد دارد.
پشتیبانی از فناوریهای نوین
پردازندههای سری Core Ultra از فناوریهایی مانند Thunderbolt 4، Wi-Fi 6E و حافظههای DDR5 با سرعت بالا پشتیبانی میکنند که امکانات متعددی را برای کاربران فراهم میکند.
مقایسه پردازندههای سری Core Ultra با نسل چهاردهم اینتل
برای مقایسه پردازندههای سری Core Ultra با نسل چهاردهم Intel مواردی همچون تعداد هستهها و رشتهها، بهرهوری انرژی و … را بررسی میکنیم
تعداد هستهها و رشتهها
در حالی که پردازندههای نسل چهاردهم اینتل مانند Core i9-14900HX دارای تعداد بیشتری هسته و رشته بودند، پردازندههای جدید Core Ultra با بهبود معماری، عملکرد قابلتوجهی را ارائه میدهند.
بهرهوری انرژی
یکی از مزایای اصلی پردازندههای Core Ultra، کاهش مصرف انرژی است. بهعنوان مثال، در مقایسه بین Core Ultra 9 285K و Core i9-14900K، مصرف توان سیستم مجهز به 285K حدود ۸۰ وات کمتر بوده است.
عملکرد تکهستهای
در آزمونهای تکهستهای، پردازندههای Core Ultra عملکردی مشابه یا حتی بهتر از نسل چهاردهم دارند که برای برنامههایی که به عملکرد تکهستهای وابسته هستند، مزیت محسوب میشود.
در مجموع، پردازندههای سری Core Ultra با بهبودهای قابلتوجه در معماری، بهرهوری انرژی و پشتیبانی از فناوریهای نوین، گزینهای مناسب برای کاربرانی هستند که بهدنبال عملکرد بالا و کارایی بهتر در مصرف انرژی هستند.
جمعبندی
سوکتهای پردازنده اعم از سوکت پردازنده لپ تاپ، سوکت پردازنده مادربرد و … از اجزای کلیدی سیستمهای کامپیوتری هستند که نقش حیاتی در سازگاری و عملکرد سیستم دارند. با شناخت انواع سوکتها، ویژگیهای آنها و نحوه انتخاب مناسب، میتوانید سیستمی بهینه و قابل ارتقا بسازید. انتخاب سوکت مناسب نهتنها کارایی سیستم را تضمین میکند، بلکه از مشکلات احتمالی در آینده نیز جلوگیری میکند.
امیدواریم مقاله انواع پردازنده برایتان مفید واقع شده باشد و توانسته باشید پاسخ نیازتان را دریافت کنید. در صورت داشتن هرگونه سوال، پیشنهاد و … در قسمت نظرات کامنت کنید. همکاران ما در ادبازار در اسرع وقت پاسخگوی شما خواهند بود.