بدون شک میتوان کوکا کولا را بعنوان برترین برند قرن دانست و حتی با گذشت بیش از یک قرن از تولد این برند هنوز هم جزو 10 برند برتر دنیا قراردارد.داستان تولد این نوشیدنی پرطرفدار میتواند جذاب و جالب باشد چرا که رازهای جالبی در پشت پرده شکوفایی این برند قرار دارد.با ما همراه باشید.
دارویی با شهرت جهانی
نوشیدنی کوکا کولا در سال 1886 در کلمبوس جورجیا توسط سرهنگ جان پمبرتون (John Pemberton) اختراع شد.وی در تاریخ 8 جولای 1831 در ایالت جورجیای آمریکا متولد شد و در سن 19 سالگی در رشته داروسازی از دانشگاه پزشکی جورجیا فارغ التحصیل شد.او درسال 1853 با الیزا کلیفورد لوییس که یکی از دانشجوهای همان دانشگاه بود ازدواج کرد و تنها فرزندشان در سال 1854 به دنیا آمد. پمبرتون در جنگ کلمبوس با اصابت گلوله به قفسه‌ی سینه‌اش مجروح شد و بعد از این اتفاق برای تسکین دردهایش به مورفین اعتیاد پیدا کرد. او در سال 1866 و زمانی که دنبال پیدا کردن دارویی برای تسکین دردهای خود بود توانست به ترکیب جدیدی که از دانه‌های کولا به دست می‌آمد برسد. این داروی جدید به‌عنوان دارویی برای آرام کردن اعصاب تبلیغ می‌شد. مدتی بعد از پمبرتون خواستند که ترکیبات داروی خود را عوض کند. او با کمک یکی از دوستان داروساز خود تلاش کرد دارویی با ترکیبات جدید ارائه کند. او زمانی که مشغول آزمون و خطا برای تولید نوشیدنی جدید خود بود به‌صورت اتفاقی یک لیوان آب گازدار را با شربت اصلی ترکیب کرد. از آنجایی که نوشیدنی‌های گازدار در آن زمان بسیار محبوب بودند بنابراین پمبرتون تصمیم گرفت که محصول جدید خود را نه تنها به‌عنوان دارو بلکه به‌عنوان نوشیدنی نیز به بازار عرضه کند.در آن زمان کوکائین و کافئین دو ماده‌ی اصلی این نوشیدنی را تشکیل می‌دادند. کوکائین از برگ کوکا (Coca) گرفته می‌شد و کافئین آن نیز از دانه‌ی کولا (Kola) به دست می‌آمد. درواقع نام این نوشیدنی یعنی Coca-Cola هم از ترکیب نام دو ماده‌ی اصلی آن گرفته شده است که حرف K در کلمه‌ی Kola برای مقاصد تجاری به حرف C تغییر کرده است.
فرنک رابینسون نام و لوگوی این محصول جدید را پیشنهاد داد و این لوگو را به‌صورت دستی روی تمام بطری‌ها و تبلیغات طراحی کرد. این نوشیدنی در آن زمان به نوشیدنی سرحال کننده‌ای معروف شده بود که سردرد و اعصاب را تسکین می‌داد و خستگی را از بین می‌برد. مدت کمی بعد از وارد شدن Coca-Cola به بازار پمبرتون مریض شد و برای تهیه‌ی داروی گران قیمت مورفین به پول احتیاج داشت بنابراین تصمیم گرفت که اختراع خود را بفروشد. او معتقد بود که این نوشیدنی روزی به یک نوشیدنی جهانی تبدیل خواهد شد و دوست داشت که بخشی از مالکیت آن را برای پسرش به ارث بگذارد. اما پسر او پول (2300 دلار در آن زمان) حاصل از فروش را به سهم مالکیت ترجیح داد و درنتیجه کل حق امتیاز آن به آسا کندلر فروخته شد. جان پمربتون در ماه آگوست سال 1888 و تنها چند ماه بعد از فروختن اختراع خود در اثر ابتلا به بیماری سرطان معده درگذشت.
آسا کندلر صاحب جدید نوشیدنی کوکاکولا در سال 1892 این شرکت را راه‌اندازی کرد. این شرکت امروزه به‌عنوان یکی از بزرگ‌ترین تولیدکنندگان نوشیدنی و مواد غذایی جهان شناخته می‌شود و دفتر اصلی آن در شهر آتلانتا ایالت جورجیا قرار دارد. این برند نوشیدنی‌های متنوعی تولید می‌کند و جالب است بدانید که برندهای فانتا، دسانی، اسپرایت و کوکاکولا زیرو زیر مجموعه‌ی از کوکاکولا هستند.
در ابتدا پمبرتون در هر گالون از شربت 5 اونس (حدود ۱۴۲ گرم) برگ کوکا می‌ریخت که در آن زمان مقدار قابل توجهی بود. کندلر این فرمول را تغییر داد و مقدار آن را به یک دهم کاهش داد. به طوری که تخمین زده می‌شد در هر لیوان از این نوشابه ۹ میلی‌گرم از این ماده باشد. اما فرمول ساخت این نوشیدنی بازهم تغییر کرد و در سال 1903 برگ کوکا به‌طور کامل از فرمول ساخت این نوشیدنی کنار گذاشته شد. دانه‌های کولا منبع کافئین هستند و به‌عنوان طعم‌دهنده استفاده می‌شدند. دولت آمریکا در سال 1911 از این شرکت درخواست کرد که کافئین را از نوشیدنی‌های خود حذف کند. اما دادگاه به نفع شرکت کوکاکولا رای داد و تنها شرط آن‌ها این بود که باید از این به بعد نام کافئین و مقدار آن را در لیست مواد تشکیل دهنده در پشت بسته‌بندی محصولات درج کنند. در آن زمان هر لیوان از نوشابههای کوکاکولا 5 سنت قیمت داشت و روزانه به‌طور متوسط 9 لیوان نوشابه در آتلانتا فروخته می‌شد. امروز تخمین زده می‌شود که میزان فروش روزانه‌ی این نوشابه ۱.۹ میلیارد بطری در سراسر جهان است. پمبرتون هیچ دانشی در مورد بازاریابی نداشت و ثبت فرمول ساخت این نوشیدنی و طراحی لوگوی آن را فرنک رابینسون (Frank Robinson) بر عهده گرفت. جالب است بدانید امروزه نیز لوگوی این برند به همان صورت نوشته می‌شود.
آغاز تجارت با پشتکار و خلاقیت
آسا کندلر یک مرد موفق اهل تجارت بود که توانست کوکاکولا را از یک اختراع تبدیل به یک تجارت کند. او می‌دانست که مردم در خیابان تشنه هستند و با استفاده از راه‌های خلاقانه نوشیدنی‌های خود را به آن‌ها معرفی می‌کرد. او در میان مردم کوپن پخش می‌کرد و آن‌ها را تشویق می‌کرد که این نوشیدنی را برای اولین بار و به‌طور رایگان میل کنند. او همچنین روی وسیله‌های مختلفی مانند ساعت، تقویم و حتی ترازوهای داروفروشی‌ها برند کوکاکولا را چاپ می‌کرد تا مردم نام این برند را در هر جایی که هستند ببینند و با آن آشنا شوند و البته ناگفته نماند که این روش تبلیغاتی بسیار موثر بود. اولین شخصی که به ذهنش رسید این نوشیدنی ها را در بطری های قابل حمل میتوان فروخت اهل می سی سی پی بود او ۱۲ عدد از این بطری‌ها را برای کندلر فرستاد اما هیچ پاسخ مثبتی از طرف او دریافت نکرد. کندلر یک تاجر نوآر و فوق‌العاده باهوش بود اما نتوانست متوجه شود که آینده‌ی نوشابههای کوکاکولا در عرضه کردن آن‌ها در بطری‌های قابل حملی است که مصرف‌کنندگان بتوانند آن‌ها را در هرجایی با خود حمل کنند. ۵ سال بعد دو وکیل به نام‌های بنجامین توماس و جوزف وایتهد ایده‌ی فروختن نوشابه‌ها داخل بطری‌های مخصوص را بار دیگر مطرح کردند و توانستند کندلر را قانع کنند و حق انحصار فروش هر بطری نوشیدنی را به قیمت تنها یک دلار به ثبت رساندند.
هیچ کس به‌اندازه‌ی رابرت وودراف (Robert Woodruff) نتوانست روی شرکت کوکاکولا و موفقیت آن تأثیر بگذارد. در سال 1923 یعنی ۴ سال بعد از زمانی که پدرش ارنست وودراف (Ernest Woodruff) شرکت کوکاکولا را از آسا کندلر خریداری کرد رابرت ریاست شرکت را بر عهده گرفت. کندلر کوکاکولا را به مردم آمریکا معرفی کرد اما رئیس جدید این شرکت ۶۰ سال از عمر خود را صرف معرفی برند کوکاکولا به مردم دنیا کرد. وودراف یک نابغه‌ی بازاریابی بود که از هر فرصت مناسبی برای تبلیغات استفاده می‌کرد. او در سال 1928 نوشابههای کوکاکولا را برای اولین بار با بازی‌های المپیک که در آمستردام برگزار می‌شد آشنا کرد. وودراف نوشابه‌ها را در بسته بندی‌های ۶ تایی عرضه می‌کرد تا مشتری‌ها راحت‌تر بتوانند از نوشابه در منزل یا هنگام رفت‌وآمد استفاده کنند. این حرکت نه تنها موفقیت بزرگی برای این شرکت محسوب می‌شد بلکه باعث شد تا این نوشیدنی وارد زندگی‌های مردم شده و جزئی از آن شود. عکسی که در بالا مشاهده می‌کنید تصویر یکی از کیوسک‌های کوکاکولا در المپیک 1928 آمستردام است.
در این تصویر ۳ نفر از فروشندگان نوشابههای کوکاکولا را مشاهده می‌کنید که لباس و کلاه با لوگوی این برند را به تن کرده‌اند، روی شیشه‌ی این کیوسک نیز نقاشی دیده می‌شود که ویژگی‌های این نوشیدنی را به زبان هلندی برای خریداران ترجمه کرده است. نوشابه‌هایی که در این عکس می‌بینید همراه با ورزشکاران از آمریکا به هلند سفر کرده بودند. در سال 1941 آمریکا وارد جنگ جهانی دوم شد و هزاران شهروند آمریکایی به نیروهای جنگ پیوستند. رابرت وودراف اعلام کرد هر مردی که یونیفرم جنگی به تن داشته باشد یک بطری نوشابه را میتواند به قیمت تنها ۵ سنت خریداری کند. در سال 1943 یکی از ژنرال‌های جنگ یک پیغام ضروری برای شرکت کوکاکولا فرستاد و از آن‌ها درخواست کرد تا نوشابههای خود را با کشتی به مناطق جنگی بفرستند. در دوران جنگ بسیاری از افراد اولین باری بود که این نوشیدنی را امتحان می‌کردند و از طعم و مزه‌ی آن خوششان آمده بود. بعد از به پایان رسیدن جنگ تجهیزات آن‌ها در همان مناطق باقی ماند و مقدمه‌ی ساختن کارخانه‌های نوشابه سازی در کشورهای دیگر فراهم شد. هدف وودراف برای شناساندن این محصول به جهانیان در حال محقق شدن بود و از سال 1940 تا 1960 تعداد کشورهایی که نوشابههای کوکاکولا را بسته‌بندی می‌کردند تقریبا ۲ برابر شده بود.
کوکاکولا بعد از ۷۰ سال موفقیت با یک برند تصمیم گرفت که طعم نوشیدنی‌های خود را گسترش دهد. و به همین منظور برندهای جدید فانتا در دهه‌ی 1950 و اسپرایت در دهه‌ی 1960 وارد بازار شدند. در همه‌ی این سال‌ها کوکاکولا محصولات خود را به کشورهای بیشتری صادر می‌کرد و از تبلیغات خلاقانه برای معرفی محصولات استفاده می‌کرد.در دهه‌ی 1980 شرکت کوکاکولا محصول جدیدی تحت عنوان نوشابههای رژیمی یا Diet Coke را به بازار عرضه کرد. این نوشیدنی‌ها توانستند در طی ۲ سال عنوان بهترین نوشیدنی کم کالری را از آن خود کنند. نوشابههای کوکاکولا در سال 1985 با طعم جدیدی وارد بازار شدند. این اولین تغییر طعم در ۹۹ سال گذشته بود. افرادی که در تست طعم جدید این نوشابه شرکت کرده بودند طعم جدید نوشابه را پسندیدند اما زمانی که این محصولات وارد بازار شدند معلوم شد که مردم علاقه‌ی بیشتری نسبت به طعم قدیمی این نوشابه دارند و درنتیجه این شرکت تصمیم گرفت با همان فرمول قبلی به تولید محصولات خود ادامه دهد.
شهرت جهانی
آوازه کوکا کولا و محصولاتش تا آنجا رسیده است که واژه «کوکاکولا coca cola» بعد از «اوکی ok » به دومین واژه شناخته شده انگلیسی در جهان تبدیل شده است. امروزه متوسط فروش جهانی این شرکت که نامش با موفقیت گره خورده است، ۹/ ۱ میلیارد نوشابه در روز است. با درنظرگرفتن رویدادها، مشکلات و فرازونشیب هایی که شرکت کوکا کولا از ابتدی تاسیس تا ین تاریخ با آ نها روبه رو بوده است، میتوان توجه به علاقه و فرهنگ مردم کشورهای مختلف، ثبات کیفیت، تمرکز بر سودآورترین خطوط تولید، مشتری مداری، بازاریابی تخصصی، خلاقیت، منابع مالی غنی، برندسازی، ریس کپذیری، صداقت را از جمله عوامل عمده آن دانست.
جبهه جنگ
حضور در جبهه جنگ در سال 1941 می ادی آمریکا وارد جنگ جهانی دوم شد و هزاران سرباز را به خارج از مرزهای خود اعزام کرد. وودراف و کوکا کولا در این کارزار، حامی سربازان بودند و هر بطری کوکا کولا را تنها به مبلغ پنج سنت به سربازان می فروختند. میزان تاثیرگذاری این نوشیدنی به حدی بود که «یزنهاور »، رئیس جمهور اسبق آمریکا، دستور داده بود تجهیزات لازم بری احداث چهار کارگاه تولید کوکا کولی ویژه سربازان اعزامی به جنگ فورا تهیه شود. اروپایی ها نیز در این جنگ با طعم ویژه این نوشیدنی بیشتر آشنا شدند. طی ۱۵ سال بعد، تعداد کشورهای مصرف کننده این نوشیدنی به ۱۲۰ عدد رسید و به تدریج کوکا کولا به نماد زندگی آمریکیی تبدیل شد.
توجه به نیازهای جدید مصرف کنندگان
کوکا کولا تصمیم گرفت تا پس از ۷۵ سال موفقیت، طعم های نوشیدنی های خود را افزیش دهد و تولید و عرضه نوشیدنی هایی مانند اسپریت لیمویی و فانتا پرتقالی را آغاز کرد. تبلیغات مربوط به طعم جدید نوشیدنی های کوکا کولا به اندازه ی سریع، هوشمندانه و فرا گیر بود که همه آمریکیی ها طی ۲۴ ساعت از تولید این محصولات باخبر شدند. تعداد افرادی که از اخبار محصولات جدید ین شرکت مطلع شده بودند، از تعداد افرادی که از گام برداشتن «نیل آرمسترانگ » برروی ماه باخبر بودند، بیشتر بود و این خود دلیلی بر کارآمدی و تاثیرگذاری سیاست های تبلیغاتی و بازاریابی این شرکت بود. هم زمان با این رویداد، کوکا کولا نخستین مجوز تولید نوشیدنی بسته بندی شده را در کشور پهناور چین دریافت کرد. در دهه 1980 میلادی، تب لاغرشدن مردم را فرا گرفته بود و بیم آن می رفت که فروش کوکا کولا کاهش یابد. «گویزوئتا » بری مقابله با این چالش احتمالی سیاست جدیدی را در نظر گرفت و کوکا کولا نوشیدنی جدیدی را با عنوان «کوک رژیمی » وارد بازار کرد که کم کالری ترین نوشیدنی دنیا لقب گرفت.در ادامه به برخی از حقایق جالب درباره این برند خواهیم پرداخت.
* تنوع محصولات این شرکت به حدی است که اگر روزانه یک عدد از آن ها را مصرف کنید، بیش از ۹ سال طول خواهد کشید تا تمامشان را امتحان نمایید. کوکا کولا ۳۵۰۰ نوع نوشیدنی تولید می کند و ۵۰۰ برند زیر شاخه دارد.
* تنها دو کشور از محصولات کوکا کولا استفاده نمی کنند: کوبا و کره شمالی
* اگر تمام نوشیدنی های تولید شده توسط کوکا کولا را در بطری های ۲۲۵ گرمی قرار دهیم و آن ها را بر روی یکدیگر بچینیم، ارتفاع ایجاد شده توسط بطری ها معادل با دو هزار بار رفت و برگشت به کره ماه خواهد شد. به عبارت دیگر، طی نمودن این مسافت، پنج سال و هفت ماه و چهارده روز به طول خواهد انجامید.
* کوکا کولا 20 برند دارد که هر یک از آن ها سالانه یک میلیارد دلار فروش دارند. شما می توانید ّرخی از آن ها را در تصویر بالا مشاهده کنید.
* ارزش برند کوکا کولا، 83.8 میلیارد دلار برآورد می شود؛ بیشتر از برندهای مطرحی مانند ساب وی، پپسی و کی اف سی.
* مکزیکی ها بیش از هر مردم دیگری در دنیا محصولات این شرکت را مصرف می کنند. آن ها سالانه 745 عدد از محصولات کوکا کولا را می خرند. آمریکایی ها 401 بار این کار را انجام می دهند.
* کوکا کولا مدعی است که مفهوم کوپن توسط این شرکت ابداع گشته. آن ها در سال 1886 میلادی، کوپن های نمونه را توزیع کردند و با این کار توانستند تنها در ۴ سال، برند شرکت را در سراسر آمریکا به شهرت برسانند. بین سال های 1886 تا 1914، هر 10 عدد نوشیدنی با یک محصول مجانی همراه می شد.
* در سال 1985، کوکا کولا نخستین نوشیدنی لقب گرفت که توانسته به فضا راه پیدا کند. فضانوردان قوطی های این شرکت را در سفینه شاتل تست کردند.
* تصویر امروزی که از نیکلاس مقدس می بینیم، به واسطه کارهای کوکا کولا رقم خورده است. این شرکت در سال 1920 میلادی، تبلیغات خود در کریسمس را آغاز نمود و از تصاویر مختلفی برای این کار استفاده کرد. اما هیچ یک از آن ها به اندازه عکس منتشر شده در سال 1931، مشهور نشدند. هنرمندی به نام هادان ساندبلوم، نقاشی نیکلاس مقدس را همراه با یک کت قرمز ترسیم نمود. تصاویر قبلی از این شخصیت افسانه ای، وی را چاق و یا لاغر نشان می دادند و از رنگ های مختلفی مانند قهوه ای و سبز در آن ها استفاده شده بود.
* این شرکت اعلام کرده که بهترین دما برای صرف نوشیدنی های آن، یک تا سه درجه سانتی گراد است.
* و در انتها بد نیست بدانید 1.9 میلیارد عدد از 57 میلیارد نوشیدنی که روزانه در جهان سرو می شود، تحت نام و برند کوکا کولا تولید می گردد. محصولات این شرکت بیشترین آمار توزیع را در دنیا دارند.