فوکوس خودکار (Autofocus) همیشه به عنوان کمک حال در اختیار عکاسان قرار داشته است. سامانه فوکوس خودکار به اندازه کافی پیشرفته شده‌اند تا در انواع صحنه‌ها و نور پردازی‌ها به خوبی عمل کنند اما بیش‌تر دوربین‌های عکاسی به شما اجازه می‌دهند کارها را به صورت سنتی و دستی نیز انجام دهید و بخش فوکوس نیز از این قاعده مستثنی نیست. حتی جالب است بدانید که فوکوس دستی (Manual focus) همگام با فوکوس خودکار، در عصر دیجیتال، پیشرفت کرده است. اما چرا باید فوکوس دستی استفاده کنیم؟ اگر هرگز از فوکوس دستی استفاده نکرده‌اید و یا اگر با کلیت کارکرد آن آشنایی دارید اما می‌خواهید مهارت خود را در این زمینه افزایش دهید، در ادامه مقاله با ما همراه باشید.
فوکوس دستی چیست؟
فوکوس دستی به شما اجازه می‌دهد به جای استفاده از فوکوس خودکار دوربین، آن را با استفاده از چرخاندن حلقه متحرک دور لنز یا با استفاده از کلید‌های کنترل از روی دوربین، تنظیم کنید. این ویژگی برای زمانی که می‌خواهید کنترل کامل بر روی فوکوس داشته باشید، کارایی دارد. همچنین در برخی شرایط ویژه، سامانه فوکوس خودکار عملکرد خوبی نخواهد داشت و عکاس بهتر است از فوکوس دستی استفاده نماید.
حالا وقتشه! اینو بخون نقد و بررسی دوربین بی همتای Canon EOS 700D
برای کنترل فوکوس دستی در دوربین‌های DSLR و بدون آینه (Mirrorless)، معمولا حقله‌ای چرخنده بر روی لنز واقع شده است. در دوربین‌های کامپکت (Compact) معمولا باید در تنظیمات به دنبال آن بگردید. حالت فوکوس دستی با علامت MF نشان داده می‌شود. اما اگر نتوانستید این بخش را پیدا کنید، بهتر است به دفترچه راهنمای دوربین خود مراجعه نمایید.
بازه فوکوس شما در حالت دستی و خودکار متفاوت نخواهد بود پس اگر تا بیش از این، بازه شما از یک متری تا بینهایت بوده است، با تغییر به حالت دستی، این اندازه تغییر نخواهد کرد.
چه زمان از فوکوس دستی استفاده کنیم؟
شما می‌توانید هر زمان که دوست دارید از این حالت بهره ببرید اما به طور کلی در ۵ موقعیت خاص، استفاده از فوکوس دستی دوربین (Camera) بسیار کارآمد است...
حالت اول در صحنه‌هایی با کنتراست (Contrast) پایین
فناوری فوکوس خودکار برای قفل کردن بر روی سوژه، به بازتاب کافی نور ، از آن متکی است. در زمان‌هایی که نور کافی وجود ندارد، در این فرآیند اختلال ایجاد می‌شود. این اتفاق همچنین در شراطی که نور بسیار شدید، به عنوان مثال در سوژه‌های پشت به خورشید، نیز به وجود می‌آید.
حالت دوم خود سوژه دارای کنتراست پایینی بوده و یا جزئیاتی که سوژه را پشت صحنه جدا می‌کند، بسیار کم باشد
این سناریو کار را برای دوربین عکاسی در تشخیص دشوار می‌کند. به عنوان مثال در زمان عکاسی از گلبرگ‌های یک گل. گاهی هم سوژه بسیار کوچک بوده یا بسیار شبیه به پشت زمینه است. مانند پرچم‌های داخل گل که برای سامانه فوکوس خودکار دوربین بسیار کوچک محسوب می‌گردند. در چنین شرایطی استفاده از فوکوس دستی (یا حتی کاهش نقطه فوکوس خودکار در صورتی که دوربین شما از این قابلیت برخوردار باشد) می‌تواند راه گشا باشد.
حالت سوم، صحنه از نور و جزییات کافی بهرمند بوده اما سوژه شما در صحنه دارای اجزای مشابه باشد
در این حالت دوربین به درستی تشخیص نمی‌دهد که شما از کدام جزء در حال عکاسی هستید. به این ترتیب فوکوس خودکار بر روی واضح‌ترین جزء قفل می‌شود. مثال های این حالت، عکاسی سوژه‌ای از پشت فنس یا شاخه‌های درختان است. در این زمان استفاده از جداسازی فوکوس در صحنه نیز مفید خواهد بود اما فوکوس خودکار هم سریع‌تر و هم دقیق‌تر است.
حالت چهارم در زمان ضبط ویدیو
البته در دوربین‌های قدیمی‌تر، اصولا حالت فوکوس خودکار در ضبط ویدیو وجود ندارد و شما باید فوکوس را از روی یک شی به شی دیگر تغییر دهید. دوربین‌های جدید قابلیت تغییر فوکوس در حالت فیلمبرداری را به صورت خودکار و حرفه‌ای دارند اما گاهی تنظیم فوکوس به شکل دستی نتیجه‌ای نزدیک‌تر بانظر فیلم‌بردار به دنبال خواهد داشت. همچنین با استفاده از فوکوس دستی، دیگر خبری از صدای موتور فوکوس خودکار نیست. این صدا گاهی در طول فیلم ضبط می‌شود.
حالت پنجم زمانیست که شی وارد کادر نشده و یا با سرعت حرکت کرده
به عنوان مثال زمانی که فوکوس را در صحنه برای سوژه‌ای آماده کرده‌اید که هنوز وارد کادر نشده و یا با سرعت حرکت کرده و از کادر خارج می‌گردد. در چنین شرایطی یا بایستی فوکوس را به صورت دستی بر روی نقطه ای که گمان می‌کنید سوژه وارد می‌شود تنظیم کرده یا اگر شی دیگری در همان فاصله تقریبی قرار دارد، با استفاده از فوکوس خودکار، باید بر روی آن قفل شوید.در نهایت ما زمانی از فوکوس دستی استفاده می‌کنیم که امکان استفاده از فوکوس خودکار به کلی وجود ندارد.
نکته: اگر از این تکنیک استفاده می‌کنید، اطمینان بیابید که گشودگی دیافراگم را در اندازه درست قرار دهید تا عمق میدان مورد نیاز فوکوس مورد نظر شما تامین گردد.
نحوه استفاده از فوکوس دستی
استفاده از فوکوس دستی کار آسانی است. بعد از آن که دوربین را از حالت فوکوس خودکار خارج نمودید، با استفاده از حلقه متحرک دور لنز، فوکوس را به صورت دستی تغییر داده و جابه‌جایی آن را از طریق ویوفایندر (Viewfinder) و یا صفحه نمایش دوربین، مشاهده کنید. زمانی که سوژه در شفاف‌ترین حالت ممکن قرار گرفت، فوکوس شما صحیح است و می‌توانید تصویر را ثبت کنید. برخی لنزها فاصله فوکوس را بر روی پنجره کوچکی روی بدنه نمایش می‌دهند. در غیر این صورت شما می‌توانید فاصله تنظیم فوکوس را در ویوفایندر یا صفحه‌نمایش (یا هردو) مشاهده کنید.
حالا وقتشه! اینو بخون دوربین دیجیتال نیکون D5300 در قلب تصویر ، یک فنجان اینترنت
اگر از یک ویوفایندر اوپتیکال و یا الکترونیک استفاده می‌کنید، اطمینان حاصل کنید که دیوپتر (Diopter) برای منظره شما تنظیم باشد. اهرم تنظیم دیوپتر معمولا در کنار ویوفایندر قرار گرفته است و شما باید آن را طوری تنظیم کنید تا منظره داخل ویوفایندر کاملا شفاف نشان داده شود. دیوپتر تاثیری بر روی فوکوس دوربین ندارد اما تنظیم صحیح آن ضمانت می‌کند که تصویر نشان داده شده در ویوفایندر با تصویر ثبت شده توسط دوربین یکسان باشد.
ارتقاء مهارت در استفاده ازتکنیک های فوکوس دستی
امروز دوربین‌ها و لنزها ابزارهای متنوع‌تری را برای استفاده بهینه از فوکوس دستی، فراهم کرده‌اند. برخی از این ابزارها به محض آن که از فوکوس دستی استفاده کنید، به کار گرفته می‌شوند ولی برخی دیگر باید به صورت دستی فعال شوند.
قدیمی‌ترین ابزار از این دست اصلاح فوکوس دستی (Manual focus override) است و به فوکوس خودکار اجازه می‌دهد ابتدا بخش عمده کار قفل کردن بر روی سوژه را انجام داده و در نهایت شما با استفاده از فوکوس دستی، تنظیمات آخر را انجام می‌دهید. حتی برخی از لنزها به صورت پیش‌فرض در حالت فوکوس خودکار، امکان انجام اصلاحات را به صورت دستی به شما می‌دهند.
یکی از ویژگی‌های رایج و البته جدیدتری که مخصوصا در دوربین‌های کامپک و بدون آینه مشاهده می‌کنیم، بزرگنمایی تصویر در هنگام فوکوس است. این قابلیت به کاربر اجازه می‌دهد حوالی قسمت‌هایی را که فوکوس بر روی آن قفل شده است به صورت بزرگتر و واضح‌تر دیده و نقاط خارج از فوکوس را به خوبی تشخیص دهد. این بزرگنمایی کاملا در تصویر بوده و فاصله کانونی لنز شما را تغییر نمی‌دهد و بعد از پایان فرآیند فوکوس کشی، به حالت اولیه برخواهد گشت.
نمایش محوطه داخل فوکوس یا Focus peaking از آن دسته ویژگی‌های جدیدتر است. در این حالت، قسمت‌هایی از تصویر که در داخل فوکوس قرار گرفته‌اند با یک رنگ مشخص خواهند شد. به محض آنکه با چرخاندن قاب دور لنز، اقدام به تغییر فوکوس کنید، قسمت رنگی نیز بر روی تصویر جابه‌جا و یا محو-پررنگ می‌شود.
کاربر می‌تواند رنگ مورد استفاده برای مشخص کردن قست‌های داخل فوکس را تغییر دهد. زیرا گاهی زمینه عکس شما هم رنگ با مشخص کننده نقاط فوکوس بوده و به همین منظور، قسمت‌های هایلایت شده دیده نمی‌شوند. به عنوان مثال زمانی که از گلبرگ یک گل قرمز عکاسی می‌کنید و همچنین فوکوس پیکر نیز به رنگ قرمز باشد، آن‌گاه تشخیص قسمت‌های فوکوس شده دشوار می‌شود و شما باید رنگ فوکوس پیکر را (مثلا به زرد) تغییر دهید.
منبع: Thech Radar