هارد کامپیوتر چیست؟
هارد کامپیوتر یک دستگاه ذخیرهسازی است که انواع فایل را به صورت دائمی ذخیره میکند؛ این فایلها همه دادهها ازجمله سیستم عامل، فایلهای مرتبط با برنامهها و فایلهای شخصی (شامل فیلم، عکس، موسیقی و ...) را شامل میشوند.
هارد یک دستگاه ذخیرهسازی اطلاعات از نوع غیرفرّار (Non-Volatile) است؛ به معنای این که در صورت خاموش شدن سیستم، دادههای ذخیرهشده را حفظ میکند. این ویژگی، برخلاف حافظه فرّار (Volatile Memory) یا حافظه اصلی سیستم است که آن را RAM مینامیم؛ زیرا در RAM، به محض خاموش شدن سیستم یا قطع برق، دادههای موجود در آن حذف میشوند.
چرا کامپیوترها به هارد نیاز دارند؟
از آنجایی که بدون هارد، دسترسی دائمی به دادهها غیرممکن میشود، کامپیوترها به هارد نیاز دارند. هارد، برای نصب سیستم عامل، برنامهها و ذخیره انواع فایل نیاز است. به همین دلیل، هر رایانه حداقل به یک دستگاه ذخیرهسازی برای نگهداری دائمی دادهها نیاز دارد و هارد درایو، یکی از اجزای سختافزاری ضروری کامپیوتر است.
فرم فاکتور هارد چیست؟
فرم فاکتور، به سایز فیزیکی یا هندسه دستگاه ذخیرهسازی دادهها اشاره دارد. فرم فاکتورها از مجموعهای از استانداردهای صنعتی پیروی میکنند که بر طول، عرض، ارتفاع و همچنین موقعیت و جهت آن حاکم هستند.
داشتن یک فرم فاکتور استاندارد، باعث میشود تا هارد شما با انواع دستگاهها سازگاری داشته باشد.
انواع هارد براساس محل قرارگیری
انواع هارد را براساس محل قرارگیری، میتوانیم به ۲ نوع زیر تقسیم کنیم:
- هارد اینترنال (Internal)
- هارد اکسترنال (External)
۱. هارد اینترنال
هارد اینترنال، نوعی از هارد است که داخل یک سیستم کامپیوتری قرار میگیرد و مستقیما به مادربرد یک سیستم کامپیوتری (مانند PC، لپتاپ و سرور) متصل میشود. معمولا از این نوع هارد برای نصب سیستم عامل و برنامههای کاربردی استفاده میشود. این هاردها انواع مختلفی دارند و با توجه به نوع کاربری و دستگاهی که در آن قرار میگیرند، متفاوت هستند.
۲. هارد اکسترنال
هاردهای اکسترنال، مانند هاردهای اینترنال هستند. با این تفاوت که در قاب مخصوصی قرار میگیرند که این قاب در برخی از مدلها به گونهای ساخته میشود که مقاومت بالایی دارند؛ برای مثال ضد ضربه، ضد آب و ضد گردوغبار هستند. هارد اکسترنال معمولا ازطریق یک کابل USB یا ازطریق سیستم وایفای به سیستمهای کامپیوتری متصل میشوند.
انواع هاردهای اکسترنال
انواع هارد اکسترنال را میتوانیم به ۳ دسته زیر تقسیم کنیم:
- هارد اکسترنال قابل حمل (پرتابل یا Portable): به علت سایز کوچکی که دارند، میتوان از آنها به راحتی در مکانهای مختلف استفاده کرد.
- هارد اکسترنال رومیزی (دسکتاپ یا Desktop): سایز بزرگتری نسبت به هاردهای پرتابل دارند و معمولا حمل نمیشوند.
- هارد اکسترنال بیسیم (وایرلس یا Wireless): برخلاف سایر هاردهای اکسترنال که از کابل برای اتصال به کامپیوتر استفاده میکنند، با استفاده از فناوریهای بیسیم مانند وایفای کار میکند.
کاربرد هارد اکسترنال
به طور کلی از هاردهای اکسترنال میتوانید در موارد زیر استفاده کنید:
- افزایش فضای ذخیره سازی
- تهیه نسخه پشتیبان
- بهبود عملکرد سیستم
- انتقال داده
۱. افزایش فضای ذخیره سازی
اگر فضای کافی در هارد اینترنال سیستم خود ندارید، میتوانید یک هارد اکسترنال تهیه کنید و فایلهای خود را شامل عکس، فیلم و صدا در آن ذخیره کنید.
۲. تهیه نسخه پشتیبان
اگر دادههای حساسی دارید، بهتر است از آنها روی یک هارد اکسترنال نسخه پشتیبان تهیه کنید تا در صورت بروز هرگونه مشکل، دادهها را از دست ندهید.
۳. بهبود عملکرد سیستم
اگر شغل شما مربوط به ویرایش فایلهایی با حجم بالا است، میتوانید فایلهای خود را روی آن ذخیره کنید تا عملکرد سیستم شما کاهش پیدا نکند. اگر اهل بازیهای ویدیویی و کامپیوتری هستید، میتوانید بازیهای خود را روی یک هارد اکسترنال ذخیره کنید و عملکرد کنسول یا کامپیوتر خود را تا حد زیادی بهبود دهید.
۴. انتقال داده
اگر معمولا دادههایی با حجم بالا را انتقال میدهید، هارد اکسترنال میتواند این کار را با سرعت بالا برای شما انجام دهد.
انواع هارد کامپیوتر براساس ساختار
به طور کلی انواع هارد کامپیوتر براساس ساختار، به ۳ دسته تقسیم میشوند:
- هارد دیسک درایو (HDD)
- حافظه SSD
- حافظه هیبریدی
۱. هارد دیسک (HDD)
HDD مخفف عبارت Hard Disk Drive است و ویژگی اصلیش وجود قطعات متحرک/ مکانیکی در آن است. این نوع هارد از فناوری ذخیرهسازی مغناطیسی استفاده میکند. هارد دیسکها به دلیل مقرون به صرفه بودن، دوام بالا و وجود ظرفیتهای متنوع با حجم بالا، به طور گستردهای توسط کابران با نیازهای مختلف، استفاده میشوند.
معرفی اجزای هارد دیسک
همه انواع HDD، از ۴ جزء اصلی تشکیل میشوند:
- دوک (اسپیندل یا به انگلیسی Spindle)
- دیسک گردان (پلتر یا Platter)
- محرک (Actuator)
- بازوی خواندن/ نوشتن (Read/ Write Arm)
۱. دوک
دوک یا اسپیندل، مسئول نگه داشتن صفحات در جا و موقعیت خود و چرخش آنها در صورت نیاز است.
۲. دیسک گردان
دیسک گردان یا پلترها، دیسکهایی هستند که دادهها را به صورت سازماندهیشده ذخیره میکنند.
اگرچه در حالت کلی اصطلاح هارد دیسک به کل این مجموعه اطلاق میشود، اما درواقع هارد دیسک مجموعهای از دیسکهای انباشته شده است. به عبارت دیگر، بخشی از HDD است که ذخیره و دسترسی به دادهها را روی یک سطح باردار الکترومغناطیسی، فراهم میکند.
۳. محرک
محرک چیزی است که برای کنترل حرکت بازوی خواندن/ نوشتن و همچنین نظارت بر انتقال دادهها از صفحات، از برد مدار دستور میگیرد.
۴. بازوی خواندن/ نوشتن
بازوی خواندن نوشتن، هد خواندن/ نوشتن را براساس دادههایی که نیاز به خواندن یا نوشتن دارند، به موقعیت مناسب هدایت میکند.
انواع فرم فاکتور در هارد دیسک
متداولترین فرم فاکتورها برای هارد دیسک، در سایزهای ۲/۵ و ۳/۵ اینچی ساخته میشوند.
- فرم فاکتور ۲/۵ اینچی به نام فرم فاکتور کوچک معروف است (Small Form Factor یا SFF).
- فرم فاکتور ۳/۵ اینچی به نام فرم فاکتور بزرگ معروف است (Large Form Factor یا LFF).
انواع هارد دیسک براساس رابط
نوع رابطی که یک هارد دیسک از آن استفاده میکند، به دلیل آن که تعیینکننده سرعت و سازگاری آن است، اهمیت دارد. انواع هارد دیسک را براساس رابط میتوانیم اینگونه تقسیم کنیم:
- رابط ATA یا PATA
- رابط SATA
رابط PATA
رابط PATA که مخفف عبارت Parallel Advanced Technology Attachment است، از کابلهای ۴۰ تا ۸۰ سیمی برای انتقال اطلاعات استفاده میکنند و دادهها را در اندازههای ۱۶ بیتی، به صورت همزمان و موازی، انتقال میدهند. در رابط PATA به دلیل استفاده از روش موازی برای انتقال اطلاعات، نرخ سرعت انتقال داده پایین است.
رابط SATA
هارد دیسکهایی با رابط SATA، به علت عملکرد بهتری که داشتند، جایگزین PATA شدند. SATA از یک کانکتور سریالی برای انتقال اطلاعات استفاده میکند. SATA که مخفف Serial Advanced Technology Attachment است، به ATA سریالی هم معروف است. این رابط از سال ۲۰۰۳ به بازار معرفی شد و جایگزین ATA های موازی یا PATA شده است. امروزه بسیاری از سیستمهای کامپیوتری از رابط SATA برای اتصال هارد به مادربرد استفاده میکنند.
تفاوت ATA و SATA
هاردهایی که از رابط SATA استفاده میکنند، سرعت بالاتری از PATA دارند. آنها برخلاف PATA که سرعت انتقال دادهها در آن حداکثر به ۱۳۳ مگابایت بر ثانیه میرسید، در مدلهای مختلف میتوانند دادهها را با سرعتی بین ۱۵۰ تا ۶۰۰ مگابایت بر ثانیه انتقال دهند. SATA در نسخه سوم خود میتواند سرعت خواندن/ نوشتنی حدود ۶۰۰ مگابایت بر ثانیه ۶ گیگابایت بر ثانیه داشته باشد.
هاردهای SATA، از لحاظ مصرف انرژی، به صرفهتر هستند. SATA از ۲۵۰میلیولت انرژی استفاده میکند؛ در حالی که مصرف انرژی در رابط PATA به میزان ۵ ولت است. همچنین SATA، فرآیند شناسایی و تصحیح خطاها را آسانتر انجام میدهد و اینگونه موجب تسهیل یکپارچگی دادهها میشود. SATA از پهنای باند بیشتری نسبت به PATA پشتیبانی میکند و کابلکشی و اتصال SATA به دلیل این که از کابلهای نازکتر و انعطافپذیرتر استفاده میکند، بسیار سادهتر است.
۲. حافظه SSD
حافظه SSD که مخفف کلمات Solid State Drive و به معنی درایو حالت جامد است، محصول جدیدی است که به دلیل مزایای آن طرفداران زیادی دارد. SSDها به گونهای ساخته شدهاند که سرعت خواندن/ نوشتن بالایی برای دادههای تصادفی و متوالی، ارائه میدهند. از آنجایی که هدف اصلی SSD مانند HDD ذخیره دادههاست، برخی از افراد آن را هارد دیسک مینامند؛ اما فرآیند زیربنایی آن با HDD، تفاوتهای اساسی دارد.
تفاوت هارد HDD و SSD
انواع هارد HDD و SSD را میتوانیم از نظر ویژگیهای زیر مقایسه کنیم:
- ساختار
- سرعت
- قیمت و ظرفیت
مقایسه ساختار HDD و SSD
SSDها درواقع دیسک نیستند و فاقد قطعات مکانیکی هستند. آنها ریزپردازندههایی (Microprocessor) دارند که کنترلکننده (Controller) نامیده میشوند و مسئول خواندن/ نوشتن دادهها هستند. کنترلکننده، دادهها را روی ریزپردازندههایی (Microchips) که دارای حافظههای فلش مرتبط به هم هستند، ذخیره میکند.
مقایسه سرعت HDD و SSD
به دلیل فناوری این نوع از حافظه، برخلاف HDD، عملکرد خواندن/ نوشتن آنها بدون توجه به جایی که دادهها در درایو آن ذخیره میشوند، ثابت میماند. از آنجایی که SSD تاخیر زمانی کمتری نسبت به HDD دارد؛ بنابراین، اغلب برای ذخیره دادههای حیاتی که نیاز به سرعت بالا دارند، مناسب است.
مقایسه قیمت و ظرفیت HDD و SSD
در چند سال اخیر، SSDها به لطف سرعت بالاتری که نسبت به HDD دارند، جایگاه خوبی در بازار کسب کردهاند. با این حال به دلیل قیمت بالاتر و ظرفیت ذخیرهسازی کمتر، دارای عیب هستند. به همین دلیل، بهتر است SSD و HDD را در ترکیب با هم استفاده کنید؛ SSD برای اجرای سیستم عامل و HDD برای ذخیرهسازی اطلاعات.
انواع حافظه SSD
انواع حافظه SSD را میتوانیم در ۵ دسته قرار دهیم:
- SSD با رابط SATA
- حافظه SSD از نوع M.2 با رابط SATA
- حافظه SSD از نوع Msata
- حافظه SSD از نوع M.2 با رابط PCIe
- حافظه SSD از نوع M.2 NVMe
1. SSD با رابط SATA
حافظههای SSD مبتنی بر SATA، مانند هاردهای HDD از رابط SATA استفاده میکنند. این هارد برای رایانههای قدیمیتر که فاقد انواع رابطهای SSD جدید هستند و فقط اتصالات SATA دارند، مناسبتر هستند. این نوع از حافظه، راهحلی عالی برای افزایش سرعت یک کامپیوتر رومیزی یا لپتاپ قدیمی ازطریق جایگزینی هارد HDD قدیمی با یک هارد SSD جدیدی است که توانایی رایانه را برای خواندن/ نوشتن، به طور قابل توجهی، بالا میبرد. برای اتصال این نوع از SSD، به کابل SATA نیاز دارید.
2. حافظه SSD از نوع M.2 با رابط SATA
SSD از نوع M.2 با رابط SATA، از یک برد کوچک و چیپ تشکیل شده است. بیشتر درایوهای M.2، با عرض ۲۲ میلیمتر و طول ۸۰ میلیمتر با تراشههای NAND در دو طرف، ساخته میشوند. استفاده از این SSD راحت است؛ زیرا در صورت وجود جایگاه M.2 روی مادربرد، در یک شکاف روی مادربرد نصب میشوند و نیازی به سیم ندارند. یکی دیگر از مزایای آن انعطافپذیری شکل آن است که باعث میشود روی کامپیوتر و لپتاپ به آسانی نصب شود.
این حافظه، نوع جدیدتری از SSD است که از نوع قبلی، سبکتر و کوچکتر است. ازطرفی، سرعت SSD با رابط SATA و سرعت SSD از نوع M.2 با رابط SATA، برابر است و به ۶ گیگابایت بر ثانیه میرسد.
3. حافظه SSD از نوع mSATA
SSD از نوع mSATA، نسخه کوچک SATA است. این نوع از SSD، فرم فکتور کوچکتری دارد که در رایانههای بسیار فشرده، لپتاپها و در تبلتها که جایگاه mSATA دارند، استفاده میشود. ظرفیت این نوع از SSD به حداکثر ۱ ترابایت میرسد و سرعت خواندن/ نوشتن آنها حداکثر ۶ گیگابایت بر ثانیه است. با این که مصرف برق کمتری دارند، عملکرد آنها از SSD های SATA پایینتر نیست و قیمت مقرون به صرفهتری دارند.
4. حافظه SSD از نوع M.2 با رابط PCIe
حافظه SSD با رابط PCIe یا PCI Express، یکی از انواع SSD است که با استفاده از رابط PCIe، به یک سیستم کامپیوتری متصل میشود و روش جدیدی برای افزایش سرعت سرورها و دستگاههای ذخیرهسازی است. حداکثر پهنای باند خواندن/ نوشتن آن به ۲۰۰۰ مگابایت بر ثانیه میرسد و میتواند تا ۳۲ گیگابایت را هم پشتیبانی کند. به دلیل این که این نوع از حافظه قیمت بالایی دارد، در کاربردهای حرفهای استفاده میشوند. البته SSDهای کوچکتری هم وجود دارند که از کانکتور PCIe استفاده میکنند و امکان انتقال داده را تا ۴ برابر بیشتر از SSD با رابط SATA3 فراهم میکنند.
5. حافظه SSD از نوع M.2 NVMe
NVMe مخفف عبارت Non-Volatile Memory Express است و در مقایسه با انواع قدیمی، عملکرد بهتر و بهینهتری را ارائه میدهد. NVMe آخرین فناوری است که از رابط PCIe برای اتصال مستقیم دستگاه ذخیرهسازی به CPU استفاده میکند. این نوع رابط برای SSDها ساخته شده است تا سریعترین رابط ارتباطی SSD را برای اتصال به CPU ارائه کنند.
این حافظه، از SATA گرانتر است و انرژی بیشتری مصرف میکند. معمولا شرکتهای بزرگ، کامپیوترهایی با عملکرد بالا و سرورهای بزرگ، از NVMe استفاده میکنند. این حافظه زمانی که به عملکرد بالایی نیاز دارید، مانند بازی یا ویرایش ویدیو با کیفیت بالا، میتواند بسیار مفید باشد.
۲. هارد هیبریدی
هاردهای هیبریدی (SSHD) یا Solid-State Hybrid Drive، در ترکیبی از SSD و HDD ساخته میشوند و در فناوری آنها از پلترهای مغناطیسی و فلش مموری استفاده شده است.
در هارد هیبریدی، مهمترین دادهها و اطلاعات در فلش مموری و باقی اطلاعات در پلترهای مغناطیسی ذخیره میشوند. هدف از ساخت هارد هیبردی، افزودن سرعت در عین مقرون به صرفه بودن و با ظرفیت بالاست. این هارد از نظر قیمت، نسبت به HDD گرانتر هستند؛ اما نسبت به SSD، قیمت پایینتری دارند.
انواع ظرفیت هارد کامپیوتر
هاردهای موجود در بازار، با توجه به نوع آنها و کاربردشان، ظرفیتهای متفاوتی دارند. در ادامه، انواع ظرفیت هارد کامپیوتر را براساس نوع دستگاه، به شما معرفی میکنیم.
انواع ظرفیت هارد اکسترنال HDD
اکثر هاردهای اکسترنال پرتابل موجود در بازار، ظرفیتی بین ۱ تا ۵ ترابایت دارند. در مدلهای رومیزی هم هاردهای اکسترنالی بین ۶ تا ۳۶ ترابایت موجود است.
انواع ظرفیت هارد اینترنال HDD
هاردهای اینترنال HDD را با توجه به این که برای چه دستگاهی و چه نوع کاربردی استفاده میشوند، میتوانید در ظرفیتی بین ۳۲۰ گیگابایت تا ۱۸ ترابایت تهیه کنید.
برای مثال هارد اینترنال وسترن دیجیتال آبی 1 ترابایت، برای کاربران معمولی انتخاب مناسبی است. در حالی که اگر میخواهید از هارد اینترنال برای یک دستگاه NAS استفاده کنید، بهتر است هارد اینترنال وسترن دیجیتال قرمز 10 ترابایت را انتخاب کنید و برای سیستمهای نظارتی، هارد اینترنال وسترن دیجیتال بنفش 10 ترابایت مناسب است.
انواع ظرفیت هارد SSD
هاردهای SSD به دلیل فناوری مورد استفاده در آنها، ظرفیت بالا و متنوعی ندارند و معمولا در ظرفیتی بین ۱۲۰ گیگابایت تا ۱ ترابایت، ساخته میشوند. علیرغم سرعت بالای حافظه SSD، عدم وجود ظرفیت بالاتر و قیمت بالای آن، یکی از معایب حافظه SSD است.
ظرفیت مناسب هارد برای کاربریهای مختلف چقدر است؟
- حدود ۵۰۰ گیگابایت تا ۲ ترابایت، معمولا برای یک کاربر معمولی، مناسب است. با این حجم، شما میتوانید تمام موسیقی، عکسها، فیلمها و سایر فایلهای خود را در این فضا ذخیره کنید.
- اگر بازیهایی دارید که فضای زیادی را اِشغال میکنند، ۱ تا ۲ ترابایت فضای هارد، احتمالا برای شما مناسب است.
- زمانی که فایلهایی با کیفیت بالا دارید که به فضای ذخیرهسازی زیادی نیاز دارند یا میخواهید از فایلهای خود نسخه پشتیبان تهیه کنید، هارد دیسکهایی با بیش از ۲ ترابایت ظرفیت، برای شما نیاز خواهد بود.
هارد سیستم شما چیست؟
شما میتوانید از اطلاعات سیستم ویندوز استفاده کنید تا بفهمید که کامپیوتر شما چه نوع هاردی دارد. برای این کار کافی است:
- کلیدهای Windows + R را فشار دهید تا پنجره Windows Run برای شما باز شود.
- در کادر آن عبارت msinfo32 را تایپ کنید و Enter را بزنید تا پنجره System Information باز شود. علاوه بر این، شما میتوانید با باز کردن منوی Start و تایپ عبارت System Information و کلیک بر روی آن، به این بخش وارد شوید.
- در مرحله بعدی، روی Components، سپس Storage و در آخر Disks کلیک کنید تا اطلاعات دقیق هارد، شامل نوع هارد، مدل، تعداد پارتیشنها و ... برای شما نشان داده شود.
همانطور که در تصویر زیر مشاهده میکنید، هارد ما از نوع HDD، مدل HTS547575A9E384 و با ۶ پارتیشن است. همچین با کلیک بر روی بخش Drives، اطلاعات دقیق هر درایو، برای شما ظاهر میشود.
انواع هاردهای کامپیوتر چه قیمتی دارند؟
هاردهای کامپیوتر قیمت متفاوتی دارند و این تفاوت، میتواند به دلیل ویژگیهای مختلفی، مانند نوع، ساختار، ظرفیت و سرعت آنها باشد. برای مثال،
قیمت انواع هارد اکسترنال کامپیوتر با توجه به این که ظرفیت آن چهقدر است، طراحی قاب آن چگونه است (ضدضربه، ضدآب و ...) و برند آن، میتواند از ۱ تا ۱۲ میلیون تومان متغیر باشد. حتی قیمت انواع هارد اینترنال وسترن دیجیتال، براساس نوع کاربری آنها و حجمشان متفاوت است. هارد اینترنال وسترن دیجیتال قرمز، نسبت به هارد اینترنال وسترن دیجیتال آبی، در ظرفیت ۱ ترابایت، قیمت بالاتری دارند.
نتیجهگیری؛ هارد HDD بخریم یا SSD؟
این که هارد HDD بخرید یا SSD، بستگی به شرایط شما دارد. بهتر است یک هارد HDD با رابط SATA خریداری کنید اگر:
- بودجه محدودی دارید.
- به یک هارد با ظرفیت ذخیرهسازی بالا نیاز دارید.
- نیاز به اضافه کردن یک دستگاه ذخیرهسازی ثانویه برای ذخیرهسازی فایلهای بزرگ دارید.
ازطرفی، بهتر است یک هارد SSD خریداری کنید اگر:
- در هزینه مشکلی ندارید.
- میخواهید عملکرد لپتاپ یا کامپیوتر خود را ارتقا دهید.
- در حال حاضر یک HDD با رابط SATA دارید و به یک هارد سریعتر به عنوان درایو بوتآپ نیاز دارید.
کلام آخر
در این مقاله سعی کردیم تا با معرفی هاردهای کامپیوتر در دستهبندیهای مختلف، شما را با انواع مدلهای هارد آشنا کنیم. اگر قصد خرید هارد دارید، میتوانید از ادبازار به صورت قسطی خرید کنید. همچنین هر سوالی درباره انواع هارد کامپیوتر داشتید در بخش نظرات بنویسید تا همکاران ما در اسرع وقت شما را راهنمایی کنند.