با افزایش قیمت لپ‌تاپ‌ها و قطعات کامپیوتری در طی سال‌های گذشته، بسیاری از افراد ترجیح می‌دهند تا یه‌جای خرید دستگاه‌های جدید، سیستم فعلی خود را ارتقا دهند. اگر از کاربرانی باشید که دارای کامپیوترهای دارای کیس هستند، دستتان برای ارتقا سخت‌افزار باز است. شما می‌توانید تمام قطعات موجود بر روی کامپیوتر خود را تعویض کنید. اما کاربران لپ‌تاپ‌ها محدودیت‌هایی دارند. این کاربران تنها می‌توانند هارد دیسک و رم (RAM) دستگاه خود را ارتقا دهند. در این مطلب قصد داریم به به معرفی حافظه‌های حالت جامد (SSD) و مزیت آن‌ها نسبت به نسل پیشین یعنی هارد دیسک‌ها (HDD) بپردازیم. با ما همراه باشید.
حافظه SSD چیست؟
حافظه‌های حالت جامد که با عنوان Solid State drive و اختصاراً SSD شناخته می‌شوند، نسل جدیدی از حافظه‌های کامپیوتر هستند که مبتنی بر حافظه فلش هستند. حافظه‌های فلش که پیش از این نمونه آن‌ها در ابزارهایی همچون فلش درایوهای کوچک دیده‌اید، نوعی از حافظه‌های رایانه‌ای هستند که بر خلاف هارد دیسک‌های HDD هیچ قطعه مکانیکی در آن‌ها وظیفه خواندن و نوشتن اطلاعات را به عهده ندارد.
عدم وجود قطعات مکانیکی و فراخوانی داده‌ها از بلوک‌های حافظه سبب افزایش چشمگیر سرعت اس‌اس‌دی‌ها شده است. استفاده از این نوع حافظه‌ها می‌تواند اثرات زیر را به دنبال داشته باشد.
- کاهش زمان بارگذاری سیستم عامل
- اجرای سریع‌تر برنامه‌ها
- افزایش شارژدهی باتری
- عدم تولید صدا و نویز توسط حافظه
- مقاومت بیشتر در برابر شوک‌های حاصل از جابه‌جایی و تکان‌ها
- طول عمر طولانی به طور متوسط 1.5 میلیون ساعت
چگونه حافظه SSD مناسبی انتخاب کنیم؟
همچون خرید هر وسیله دیگری، در زمان خرید حافظه SSD باید اطلاعات لازم از محصول مورد نظر و تکنولوژی‌های به‌کار گرفته شده در آن داشته باشیم. شاید بیراه نباشد اگر بگویم کمتر قطعه‌ای در کامپیوتر وجود دارد که خرید آن به اندازه خرید حافظه اس اس دی حساس باشد. در صورت انتخاب SSD نامناسب در کنار ضرر مالی ممکن است اطلاعات مهمی را هم از دست بدهید که گاهاً غیر‌قابل جبران است.
برای انتخاب SSD مناسب یکی از مهم‌ترین فیلترها، قیمت SSD است. با اینکه حافظه‌های اس اس دی این روزها در پایین‌ترین سطح قیمتی خود قرار دارند اما همچنان اختلاف قابل ملاحظه‌ای با هارد دیسک‌های HDD دارند. به عنوان مثال شما می‌توانید با یک مبلغ مشخص یک درایو SSD با ظرفیت 1 ترابایت خریداری نمایید در صورتی که صرف همین هزینه می‌توانید 3 الی 4 برابر ظرفیت بیشتر HDD داشته باشید. اما اگر می‌خواهید بدانید که آیا مزیت‌های حافظه SSD ارزش حجم کمتر حافظه آن‌ها را دارد یا خیر، باید بگویم خرید SSD یکی از هوشمندانه‌ترین انتخاب‌های ممکن برای ارتقا سخت‌افزار شما می‌باشد.
به طور متوسط در مقایسه با درایوهای معمول HDD با سرعت 5400 دور در دقیقه، حافظه‌های SSD بیش از ده برابر سرعت بیشتر را ارائه می‌کنند و در این زمان است که متوجه خواهید شد تمام کندی‌هایی که پیش از این عامل آن‌ها را پردازنده (CPU) و حافظه رم می‌دانستید، دیگر رخ نخواهند داد.
حالا وقتشه! اینو بخون مقایسه و راهنمای خرید:پردازنده اینتل بهتراست یا AMD؟
اگر بودجه محدودی دارید و هارد دیسک دیگری بر روی سیستم خود یا به صورت اکسترنال دارید که فایل‌های کم استفاده‌تر خود را بر روی آن قرار دهید پیشنهاد می‌کنیم که یک درایو اس اس دی با ظرفیت پایین خریداری نمایید، سپس سیستم عامل و نرم‌افزارهای مورد نیاز خود را بر روی این حافظه نصب نمایید.
در قدم بعدی باید مطلع شوید که مادربرد (Motherboard) شما از چه نوع پورت ارتباطی برای اتصال حافظه پشتیبانی می‌کند. برای بررسی این مورد می‌توانید به سایت تولید کننده مادربرد و یا لپ‌تاپ خود مراجعه نمایید. انواع معمول این پورت‌ها عبارتند از SATA، mSATA و M.2 که در این میان پورت ساتا معمول‌تر است اما در سال‌های اخیر و با توجه به عرضه حافظه‌های سریع‌تر شاهد عرضه مادربردهایی با پشتیبانی از پورت‌های به‌روزتر که سرعت انتقال اطلاعات بالایی نیز دارند، بوده‌ایم.
ساتا خود دارای 3 نسل است که تفاوت در سرعت انتقال داده‌ها دارند. نسل اول ساتا امکان انتقال داده حداکثر تا سرعت 1.5 گیگابیت بر ثانیه (180 مگابایت برثانیه) را فراهم می‌کند. نسل دوم ساتا که نسخه بهبود یافته نسل اول است، توانایی انتقال داده‌ها را تا سرعت 3 گیگابیت بر ثانیه (بیش از 300 مگابایت بر ثانیه) داراست. در نسل سوم ساتا این میزان به 6 گیگابیت بر ثانیه می‌رسد. تفاوتی ندارد مادربرد شما به کدام نسل ساتا مجهز باشد. شما می‌توانید حتی درایوهایی که از نسل سوم ساتا پشتیبانی می‌کنند را به پورت نسل اول متصل کنید اما از سرعت پایین‌تری بهره‌مند خواهید شد.
هر چند سرعت انتقال اطلاعات در ساتا نسل سوم بیش از حافظه‌های موجود در بازار بوده است، اما همچنان برای سرورها نیاز به پورت‌ها و حافظه‌هایی با سرعت بیشتر احساس می‌شد. بنابراین شاهد معرفی دو پورت ساتا اکسپرس و M.2 بوده‌ایم. این پورت‌ها توانایی انتقال اطلاعات را با سرعتی در حدود 10 گیگابیت بر ثانیه دارا می‌باشند. ساتا اکپرس دارای دو مسیر یا اصطلاحا lane ارتباطی PCI-E Gen.2 می‌باشد که هر یک از این خطوط توانایی انتقال اطلاعات تا 500 مگابایت برثانیه را دارا هستند. بنابراین می‌توانید انتظار حداکثر سرعت 1 گیگابایت بر ثانیه (8 گیگابیت) را از این پورت داشته باشید.
حالا وقتشه! اینو بخون کدام پردازنده را خریداری کنیم؟ Intel core i5 یا Intel core i7
در پورت M.2 اما داستان اندکی متفاوت است. در ابتدا حافظه‌های M.2 نیز از 4 مسیر ارتباطی PCI-E Gen.2 پشتیبانی می‌کردند که به سرعت این نوع کنار گذاشته شده و نسل سوم خط ارتباطی PCI-E جایگزین آن شد که مجموع ظرفیت انتقال اطلاعات 4 مسیر PCI-E Gen.3 به 3900 مگابایت بر ثانیه می‌رسد. اما آیا دسترسی به این نرخ تبادل در صورت استفاده از AHCI (رابط کنترلر ساتا) ممکن است؟ AHCI زمانی توسعه داده شده بود که حکمران بی‌چون و چرای بازار حافظه‌ها، هارد دیسک‌های HDD بوده‌اند و این مسئله به معضلی جدی برای درایوهای SSD تبدیل شد زیرا زمان تاخیر ارتباط بین کامپیوتر و حافظه نسبتاً زیاد بود. نیاز به رابط جدید منجر به همکاری گسترده‌ای میان غول‌های تکنولوژی همچون سامسونگ، اینتل و دل گردید که نتیجه این همکاری‌ها رابط جدید NVMe بود. NVMe توانایی لازم برای رسیدگی به نیازهای حافظه‌های پر سرعت را دارا می‌باشد.
اگر بخواهیم درایوهای SSD معمول را با درایوهایی که از NVMe پشتیبانی می‌کنند مقایسه کنیم، یکی از بهترین شاخص‌ها میزان (IOPS (Input/Output Operation per Second که به معنای میزان عملیات‌های ورودی و خروجی در ثانیه می‌باشد. میانگین این رقم در درایوهای HDD چیزی حدود 190 بوده است در حالی که در حافظه‌های SSD این رقم به 75000 واحد رسیده است. اما در درایوهایی که از NVMe پشتیبانی می‌کنند این رقم به 750 هزار واحد می‌رسد که 10 برابر درایوهای SSD معمول با پورت SATA محسوب می‌شود.
حال قصد داریم به معرفی برخی ویژگی‌ها در حافظه‌های SSD بپردازیم تا آشنایی بیشتری با برخی اصطلاحات که ممکن است در زمان خرید با آن‌ها مواجه شوید داشته باشید.
TRIM: حافظه‌های SSD از واحد‌های کوچکی به نام صفحه (page) ایجاد شده‌اند که در کنار هم بلوک‌ها را تشکیل می‌دهند. زمانی که برای حذف داده‌ای از یک صفحه اقدام می‌کنید، صفحات حاوی اطلاعات فقط به عنوان صفحه منتظر پاک شدن علامت زده خواهند شد و داده‌های آن‌ها تا زمانی که نیاز به فضای خالی آن صفحه نداشته باشید پاک نمی‌شود. دلیل این موضوع این است که اطلاعات صرفاً در قالب بلوک قابل حذف هستند.
در این حالت زمانی که قصد ذخیره اطلاعات جدیدی داشته باشید، مقداری زمان صرف حذف اطلاعات پیشین خواهد شد که نتیجه آن کندی خواهد بود. اگر درایو شما از قابلیت TRIM پشتیبانی نماید، سیستم عامل شما به طور خودکار صفحات علامت‌گذاری شده را حتی زمانی که قصد کپی اطلاعات ندارد، حذف خواهد کرد. نتیجه این‌کار افزایش سرعت نوشتن اطلاعات خواهد بود.
NCQ: از ویندوز ویستا به بعد بسیاری از دستگاه‌هایی که از پورت ساتا بهره می‌بردند به رابطی نرم‌افزاری به نام AHCI مجهزهستند که امکان بهرمندی از قابلیت NCQ را به سیستم عامل خواهد داد. درایوهایی که از NCQ پشتیبانی نمی‌کنند، دستورات را طبق ترتیبی که دریافت می‌کنند اجرا می‌کنند. اما درایوهای دارای قابلیت NCQ داده‌های نزدیک‌تر و در دسترس‌تر را در اولویت قرار می‌دهند.
حالا وقتشه! اینو بخون معرفی 5 جایگزین گوگل پلی برای دانلود اپلیکیشن‌ها
ATTO: گاهاً بر روی بسته‌بندی برخی مدل‌ها با این عبارت مواجه خواهید شد. ATTO نرم‌افزاری به منظور ارزیابی سرعت حافظه است. حداکثر سرعت درایوها در شرایط ایده‌آل اعلام شده است و کاملاً بستگی به سخت‌افزار شما دارد.
ECC: قابلیتی که حافظه امکان جلوگیری از تغییر و خرابی اطلاعات ذخیره شده را می‌دهد. ECC می‌تواند داده‌های معیوب را اصلاح کرده و از بروز خطا جلوگیری نماید.
جمع‌بندی
بسیاری از افراد تصور می‌کنند که عملکرد کند کامپیوتر فقط می‌تواند دو دلیل داشته باشد، پردازنده ضعیف و یا حافظه رم با ظرفیت پایین. هر دو این موارد می‌توانند تاثیر به‌سزایی بر روی سرعت و عملکرد دستگاه شما داشته باشند اما، حتی 4 گیگابایت حافظه رم (Ram) و پردازنده‌های چندین نسل قبل اینتل پاسخگوی نیاز اکثریت کاربران خواهد بود.
آن چیزی که باعث کاهش زمان شروع به‌کار سیستم‌عامل و افزایش سرعت اجرای نرم‌افزارها می‌شود درایو حافظه شما می‌باشد. در صورتی که از آخرین نسل پردازنده‌های اینتل استفاده نمایید اما هارد دیسک شما سرعت بالایی در خواندن و نوشتن اطلاعات نداشته باشد نمی‌توانید از حداکثر توان دستگاه خود بهره‌مند شوید. اگر قصد ارتقا سیستم فعلی خود را دارید پیشنهاد ما در ابتدا خرید یک حافظه SSD مناسب و سپس ارتقا دیگر اجزا می‌باشد.